نقش خانواده درپرکردن اوقات فراغت دانش آموزان


اوقات فراغت پدیده ای است که ازیکسو مناسب ترین بستر برای رشد وشکوفایی استعدادهای گوناگون و ابعاد مختلف وجود نوجوانان و جوانان به شمار می آید و ازسویی دیگر می تواند زمینه سازبسیاری ازمشکلات اجتماعی وبزه کاریهای فردی و اجتماعی باشد. بنابراین بایدبا آگاهی ودانش با آن روبه روشویم وبرنامه ای سنجیده ومنظم برای رویارویی با آن داشته باشیم .

 

 از اوقات فراغت بایستی به عنوان یک فرصت یاد کرد،اگر جامعه برنامه ریزی و تدبیر لازم برای بهره برداری از این فرصت را نداشته باشد ، قطعا این فرصت به یک تهدید می انجامد.

 

 غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان یکی از دغدغه های مهم آموزش و پرورش است که می باید در طول سال تحصیلی استمرار داشته باشد و فقط در تابستان خلاصه نشود، دانش آموز به این اوقات فراغت نیازمند است و در این فرصت ها ست که خلاقیت ها و هنرهای دانش آموز شکوفا می شود ، رفتارها اصلاح و روابط اجتماعی شکل می گیرد.

 

از طرفی باید از ظرفیت خیرین و همسو کردن فعالیت فرهنگی دستگاههای دیگر در جهت غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان استفاده کرد. اوقات فراغت دانش آموزان زمان پر تنشی برای خانواده آنان به شمار می رود که اگر درست مدیریت نشود آسیبهای اجتماعی، اخلاقی و ... را برای دانش آموزان به دنبال خواهد داشت.

 

آموزش و پرورش به عنوان متولی اصلی تعلیم و تربیت در امر برنامه ریزی در صدر قرار دارد اما لازم است با توجه به محدودیت منابع و امکانات موجود، خانواده ها و دیگر دستگاههای مرتبط در کنار این نهاد قرار گرفته و با برنامه ریزیهای اصولی آموزش و پرورش را یاری دهند.

نقش خانواده ها در زمینه تعلیم و تربیت و به ویژه پرکردن اوقات فراغت فرزندانشان، بسیار مهم است.نهاد خانواده در زمینه پرکردن اوقات فراغت نقش اصلی را دارد و آموزش و پرورش نیز به عنوان تکمیل کننده این روند در مرحله بعدی قرار دارد.

 

 

 اوقات فراغت و تامین نیازها

 

گذران اوقات فراغت نیازهایی را درپی دارد که به اختصاربدان اشاره می شود.

۱ نیاز به استراحت ورفع خستگی:انسان ها همه نیازبه استراحت ورفع خستگی دارند.پیوستگی درانجام کارها و نبود زمان کافی برای استراحت وفراغت موجب نزول کیفیت کارونیزپرخاشگری فرد فعال می گردد.ولی باید به کودکان ونوجوانان آموخت که زمان استراحت زمان بطالت نیست.بلکه زمانی است که فرد به تمرکزاعصاب می پردازدوحاصل آن افزایش بازده است.بدن وذهن آدمی پس ازمدتی کار ،خود به خود نیازمند استراحت است وبطور طبیعی بدان می پردازد.پس اوقات فراغت می تواند چنین نیازی را رفع کند.

2-نیاز به تفریح: پس ازانجام کاردرطی ایامی خاص ،آدمی نیاز داردتا اوقاتی را صرف تفریح کند.نقل می کنند که حضرت علی (ع) درروزهای جمعه به بیرون  ازشهرمدینه وبه قصد تفریح می رفتند.پس الگوهای دینی جایگاهی برای تفریحات درزندگانی پربارخود درنظرگرفته بودند.گاه درایام فراغت به سفرنیزمی توان رفت وپیامبر(ص) فرموده اند: سافروا تصحوا. مسافرت کنید تا سلامت بمانید.

3-سرگرمی و ایجاد تنوع: نیازدیگری که دراوقات فراغت رفع می شود ،نیازکودکان ونوجوانان به سرگرمی وتنوع داشتن است.بخشی ازدرگیریهای درون منزل  که میان کودکان رخ می دهد به این دلیل است که آنها بیکارند و وسیله ای برای سرگرمی ندارند.لذا یکی برای دیگری ادا درمی آورد واونیزدرعوض وی را می زند.اما وقتی هردو دارای سرگرمی خاص باشند ،فرصت کمتری برای ایجاد مزاحمت ودرگیری با یکدیگردارند.مسئله تنوع نیزامری مهم است وزندگی بدون تنوع خسته کننده می باشد .پس تنوع درگذراندن اوقات فراغت باعث ایجاد تنوع درزندگی می گردد وتنوع مانع پدید آیی افسردگی است.آنچه افسرده ها ازآن گله مند هستند ،نداشتن تنوع درزندگی ویکنواخت شدن آن است .پس با راهنمایی فرزندان به انجام فعالیتهای متنوع ، زمینه علافه مندی آنان به زندگانی را فراهم آوریم.

۴- شکوفایی استعدادهای شخصی: هریک ازفرزندان ما دارای استعداهایی است .درتعریف استعداد گفته اند که آن توانایی بالقوه ای است که اگردرمحیط  مساعدتری قراربگیرد، به شکوفایی می انجامد.فردی که استعدادهایش به نحو مطلوبی به شکوفایی رسیده باشد  .یکی اززمینه هایی که موجب رشد استعدادها را فراهم می آورد پرداختن به فعالیتهایی است که فرزند دراوقات فراغت انجام می دهد.

۵- شکوفایی فردی و اجتماعی: گذران اوقات فراغت باید به نحوی باشد که زمینه های لازم را برای شکوفایی فردی واجتماعی را فراهم آورد.زیرا شکوفا  کردن استعداد ها ازاهم وظایف تعلیم وتربیت است. وانسان بالنده در تفکرمازلوفردی است که به خود شکوفایی رسیده باشد ویکی ازعواملی که به خود شکوفایی فرد کمک می کند ،به تعبیرآلن بیرو،گذران اوقات فراغت است.در حین گذران اوقات فراغت که فعالیتی آزاد واختیاری است به فرد به دلخواه خود به فعالیتی می پردازد که استعداد انجام آن را دارد وبه آن فعالیت علاقه مند نیزمی باشد.هرگاه آدمی به فعالیتی بپردازد که هم استعداد آن را دارد وهم بدان علاقه مند است ،قطعا به شکوفایی دربعدفردی می رسد.

۶- اوقات فراغت و بهداشت روانی: حسن گذران اوقات فراغت تضمین کننده ، سلامت وبهداشت روانی انسان است تاسیس وتشکیل انواع گروه های  اجتماعی، تفریحی ، ورزشی،هنری وادبی،چنین اقدامی پیامدهایی ازجمله موارد زیررا به دنبال دارد:

 

۱)نظم ومحتوا به اوقات فراغت بخشیده می شود.

۲)ایجاد روابط گروهی وفراهم نمودن محیط تعامل اجتماعی ،وجود هنجارها و دستورالعمل های اجتماعی،وعرضه کنترل اجتماعی نظارت شده گروه براعضاء سبب می شود که اوقات فراغت به وقت اشتغال ، وبی برنامگی به ایفای نقش درگروه تبدیل گردد.

۳)ایفای نقش درگروههای اجتماعی ، تفریحی وورزشی سبب بروزاستعدادهای هنری،ادبی،و...می شود.

 

 

ایجاد تنوع درامکانات عرضه شده

افزایش قدرت انتخاب افراد هردوجنس برای نحوه گذراندن اوقات فراغت به گونه ای که هرنوع سلیقه وعلاقه ای را تحت پوشش قراردهد ،باعث رشد شخصیت وتکامل فکرواندیشه افراد می شود.

 

 

 آگاهی دادن به مردم درباره مفهوم وکارکرد اوقات فراغت

تغییرنگرش مردم دراین جهت که اوقات فراغت صرفا استراحت کردن وبدون فعالیت کردن نیست.پیامد چنین نگرشی گاهی به مرزگریزازواقعیات زندگی نیزکشیده می شود.

حال آنکه اگرتعطیلات را بخشی ازفرآیند تربیت بدانیم ازاین فرصت باید به صورت برنامه ریزی شده استفاده نمائیم. دراین زمینه کمیته های فرهنگی ،هنری وهمه مراکزی که به نحوی درپرکردن اوقات فراغت دانش آموزان دست اندرکارند باید به شناسایی استعدادها وعلائق آنها پرداخته ،برای به حداکثررساندن استفاده ازاین ایام برنامه ریزی کنند. به ویژه که بسیاری از این دانش آموزان همراه با پایان سال تحصیلی با مشکل گذراندن اوقات فراغت مواجه می شوند ؛زیرا هیچ برنامه خاص ومشخصی برای این ایام ندارند.

 

 

 رهنمود های عملی برای والدین

برنامه ریزی والدین برای این ایام بایدبا مشورت ونظرخود فرزندان صورت بگیرد نه فقط با اعمال نظروالدین،زیرا درغیراین صورت مهمترین مشخصه مفهوم اوقات فراغت نبود الزام کمرنگ می شود ودرنتیجه کارکردهای مطرح شده جایگاه خود را ازدست می دهند.آنچه دراین زمینه اهمیت دارد ،توجه دادن والدین با این امر است که آنها باید همواره نقش راهنما داشته ،فرزندان را با توجه به علائق شان درجهت رشد وپرورش استعدادهایشان یاری کنند. ازآنجا که بسیاری ازخانواده ها ،توان استفاده ازامکانات عرضه شده ،همچون کلاسها و اردوهای مختلف تفریحی وآموزشی را ندارند ،راهکارهای زیرمی تواند بهره وری فرزندان آنان را ازاین ایام تا حدودی افزایش دهد.

 

۱)امکان معاشرت فرزندانتان را با دوستان قابل اعتماد، آنها فراهم سازید.برای اطمینان بیشترتوصیه می شود به نحوی با خانواده آنها ارتباطی هرچند اندک برقرارنمایید.

 

۲)کتابهای متناسب با علائق آنان تهیه کنید.

 

۳)امکان استفاده ازکتابخانه را برای آنان فراهم نمایید.

 

۴)وقت بیشتری را به فرزندانتان اختصاص دهید تا درنتیجه ارتباط متقابل ،شناخت متقابل شما ازهمدیگرتوسعه یابد.

 

۵)بخشی ازکارهای منزل را بنا به انتخاب فرزندان به آنها واگذار نماید. شما ای مادرعزیزمی توانید برنامه های مفید وسازنده برای فرزندانتان تدارک ببینید .شما می توانید درامورخانه از آنها کمک بگیرید،شما می توانید آنها را درانجام امورمنزل شرکت دهید، بچه ها همه به کارکردن علاقه مند هستنداما نمی خواهند کاربرای آنها الزام واجبارداشته باشد،نمی خواهند که کاربرای آنها تکلیف باشد.کسی که هرشب نشسته و یک دیکته نوشته که فردا صبح به معلم تحویل دهد دیگرحاضرنیست اکنون که مدرسه تعطیل شده است یک کارموظف انجام دهد.شما کاررا به عنوان پاداش یک کارخوب به آن رجوع کنید.

 

۶)امکانات تهیه کارهای دستی ارزان قیمت را درمنزل فراهم کنید وخود نیزراهنمایی آنان را عهده دارشوید. بطورقطع شما نیز راهکارهای خلاقانه دیگری را می توانید به این فهرست اضافه نماید