رشته مکانیک بخشی از علم فیزیک است که با استفاده از مفاهیم پایه علم فیزیک و به تبع آن ریاضی به بررسی حرکت اجسام و نیروهای وارد بر آنها میپردازد و میکوشد تا با توجه به نتایج بررسیهای خود، طرحی نو در زمینه فن شناسی وضعیت ارائه دهد و در راه پیشرفت انسان گامی به جلو بردارد.این رشته را شاید بتوان از نقطه نظر تنوع موضوعات تحت پوشش، جامعترین رشتهمهندسی به شمار آورد. چون رشته مهندسی مکانیک در برگیرنده تمامی علوم و فنونی است که با تولید، تبدیل و استفاده از انرژی، ایجاد و تبدیل حرکت و انجام کار، تولید و ساخت قطعات و ماشینآلات و به کارگیری مواد مختلف درساخت آنها و همچنین طراحی و کنترل سیستمهای مکانیکی، حرارتی و سیالاتی مرتبط میباشد.به عبارت دیگر محاسبات فنی، مدلسازی و شبیهسازی، طراحی و تهیه نقشهها، تدوین روش ساخت، تولید و آزمایش تمامی ماشین آلات و تاسیسات موجود در دنیا، با تکیه بر تواناییهای مهندسین مکانیک انجام میگیرد. مهندسی مکانیک دارای گرایشهای "طراحی جامدات"، "حرارت و سیالات"، "ساخت و تولید" و "مهندسی دریا" است.
دانشجوی مهندسی مکانیک باید در دو درس ریاضیات و فیزیک قوی بوده و همچنین از هوش، استعداد و قدرت تجسم خوبی برخوردار باشد. خلاقیت وقدرت تجسم خوبی داشته و از مهارتهای تیمی برخوردار باشد . توانایی کار با کامپیوتر و تسلط بر نرم افزارهای مرتبط، تسلط بر زبان انگلیسی، توانایی اولویت بندی و برنامه ریزی موثرو توانایی تحمل شرایط کاری پرفشار، از دیگر تواناییها و مهارتهای لازم برای ورود به این رشته است . فعالیت در رشته مهندسی مکانیک بسیار متنوع است و در نتیجه هم دانشجوی علاقهمند به کارهای تئوریک میتواند جذب این رشته شود و در بخشهای نظری و تئوری فعالیت کند و هم دانشجوی خلاق و علاقهمند به طراحی و ساخت وسایل و دستگاههای مختلف میتواند این رشته را انتخاب نماید.
رشتههای کارشناسی ارشد موجود عبارتند از : مهندسی مکانیک - تبدیل انرژی، مهندسی مکانیک - ساخت و تولید، مهندسی مکانیک - سازه بدنه خودرو، مهندسی مکانیک - سیستم محرکه خودرو، مهندسی مکانیک - طراحی سیستمهای تعلیق، ترمز و فرمان، مهندسی مکاترونیک، مهندسی پزشکی - بیو مکانیک، مهندسی مکانیک - طراحی کاربردی، علمی کاربردی مدیریت صنایع چاپ، مهندسی ماشینهای ریلی و مهندسی پزشکی - مهندسی ورزش
توسعه سخت افزاری و رشد مسایل مهندسی، گرایش به سمت تولید داخل و ایجاد تکنولوژی تولید تجهیزات و وسایل در داخل کشور و روی آوردن به خدمات مهندسی در داخل کشور به علت محدودیتهای ارزی و کاهش درآمدهای نفتی، باعث رشد چشمگیر بازار کار مهندسین مکانیک در ایران شده است. یک مهندس مکانیک در حال حاضر در زمینههای مختلفی فعالیت میکند که از جمله آنها میتوان طراحی و ساخت ماشینآلات و قطعات آنها، طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی نیروگاهها، طراحی و ساخت تجهیزات و سیستمهای انتقال و تصفیه آب، سیستمهای مکانیکی وکنترلی پالایشگاهها و کارخانجات شیمیایی، طراحی و ساخت تاسیسات حرارتی و برودتی ساختمانها، ساخت ماشینآلات تغلیظ و بازیافت مواد مثل کارخانجات قند، کاغذ سازی، سیمان، نساجی، نمک و کنسانتره، طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی، ساخت تجهیزات دفاعی و ساخت رباتها، بازوهای مکانیکی و سیستمهای تولید را نام برد. در ضمن یک مهندس مکانیک میتواند به عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانکها، شرکتهای سرمایهگذاری و بیمه و شرکتهای بازرسی و نظارت امور بینالمللی فعالیت کند.