فوت و فن های به خاطر سپردن مطالب برای دانش آموزان
مطالعه شب امتحان که در بین دانشآموزان رواج بسیاری دارد، حکایت از عدم استفاده درست از حافظه و روش‌های به‌خاطرسپاری است؛ بار‌ها در جلسات امتحان به یاد داریم که نتوانسته به سؤالی پاسخ دهیم در حالی‌که آن را مطالعه کرده و یاد گرفته بودیم و این امر به تفاوت «یادآوری» و «یادگیری» اشاره دارد.
طبق پژوهش‌ها "عدم به یادآوری مطالب به خاطر سپرده شده" در میان داوطلبان کنکور و دانشآموزان از بیشترین مشکلات است و عمده داوطلبان نگران هستند که آیا می‌توان تمام مطالب خوانده شده را به یاد بیاورند، چرا که کنکور، دیگر شب امتحان ندارد و نمی‌توان همه اطلاعات را در یک روز مطالعه کرد البته با آگاهی و شناخت از انواع حافظه و روش انتقال اطلاعات به حافظه بلندمدت می‌توان به‌آسانی و هر زمان که اراده کرد، اطلاعات را به خاطر آورد.
هوش را با حافظه اشتباه نگیرید!
حافظه، عبارت است از «حفظ و نگه‌داری و ضبط اطلاعات مختلف در ذهن.» با وجود تصور‌های موجود، هوش و حافظه با هم متفاوت هستند؛ هوش و قدرت آن یک امر ذاتی است در حالی‌که حافظه و افزایش قدرت آن فقط به استفاده درست از روش‌ها بستگی دارد و فقط افرادی که به‌درستی از حافظه خود استفاده می‌کنند، دارای حافظه‌ای قوی هستند.
محمدرضا پوردستمالچی مشاور تحصیلی با تاکید بر اینکه حافظه، اکتسابی بوده در حالی که هوش، به‌طور کامل، ذاتی است، بیان کرد: فرآیند اطلاعات شامل سه مرحله دریافت، ثبت و یادآوری است که با شناخت انواع حافظه و ویژگی‌های آن، می‌توان به تقویت حافظه و روش‌های درست به خاطرسپاری اطلاعات به‌سادگی عمل کرد و اطلاعات را به حافظه بلندمدت خود منتقل کرد تا در زمان دلخواه آن را یادآوری کرد.
وی با بیان اینکه متخصص‌های مطالعه و یادگیری، حافظه انسان را به سه بخش حافظه حسی، حافظه کوتاه‌مدت و حافظه بلندمدت تقسیم کرده‌اند، گفت: در طول شبانه‌روز، محرک‌های بیرونی به‌طور دائم بر گیرنده‌های حسی ما اثر می‌گذارند و طول مدت نگه‌داری این اطلاعات در حافظه حسی در حدود ۱ تا ۳ ثانیه است و فقط در صورتی‌که مورد توجه و دقت قرار بگیرند، در حافظه کوتاه‌مدت می‌روند.
روش‌های صحیح مرور مطالب چیست؟
این مشاور تحصیلی با اشاره به اینکه مرور، مؤثرترین روش انتقال اطلاعات به حافظه بلندمدت است، گفت: زمانی که مطلبی را یاد می‌آموزیم، پس از ۲۴ ساعت، ۸۰ درصد جزئیات، از خاطر می‌رود؛ به همین دلیل لازم است اولین مرور پس از ۲۴ ساعت از اولین یادگیری رخ دهد. در این‌شرایط، اطلاعات در ذهن ما ثبت می‌شود، اما پس از یک هفته، اگر بخواهیم اطلاعات را یادآوری کنیم، خواهیم دید که بخشی از آن‌ها را به یاد نمی‌آوریم. پس، دومین مرور باید یک هفته بعد باشد و مرور سوم باید در فاصله یک ماه بعد انجام شود.
وی افزود: با وجود این رعایت این شرایط می‌توانیم به تمامی سؤال‌هایی که مربوط به آن بحث باشد، تا چهار ماه بعد جواب دهیم و پس از مرور چهارم (چهار ماه بعد) می‌توانیم اطلاعات را به‌سادگی یادآوری کنیم چراکه مطالب یادگرفته شده در حافظه بلندمدت ما ثبت شده‌اند.
این مشاور تحصیلی تصریح کرد: برای یادآوری مطالب اجرای چهار گام، یادداشت مرور در کلمه‌های کلیدی در هنگام مطالعه، مشخص کردن عنوان، نکته‌های کلیدی، نکته‌های فردی، سازمان دادن و کدگذاری مطالب اهمیت بسزایی دارد.
ترفند‌هایی برای تسریع یادگیری
در کدگذاری پیدا کردن کلمه‌ها، نکته‌ها و فرمول‌ها در ابتدا دشوار است. این یک موضوع طبیعی است؛ تمامی داوطلبانی که از این روش استفاده کرده‌اند و نتیجه‌های شگفت‌انگیز آن را دیده‌اند، تایید می‌کنند که در ابتدا به سختی می‌توانند این کلمه‌ها را استخراج کنند و آن‌ها را از نظر سطح‌های مختلف (عنوان، نکته‌ی اصلی، نکته‌ی فرعی) دسته‌بندی کنند، اما پس از چند هفته به‌راحتی این کار را انجام می‌دهند پس ناامید نشوید، یادداشت‌برداری و رسم نمودار‌ها را آغاز کنید.
پوردستمالچی تصریح کرد: برخی از داوطلبان، نگران هستند که با این‌کار، وقت آن‌ها تلف شود و زمانی که می‌توانستند مطالب بیشتری را مطالعه کنند، باید به رسم نمودار‌ها اختصاص دهند، اما رسم نمودار‌های حافظه، سرمایه‌گذاری در وقت است.
وی تاکید کرد: در رسم نمودار‌ها باید از فعالیت خود بهره گرفت و بهترین زمان رسم نمودار‌ها پس از پایان مطالعه مبحث مربوطه است همچنین در رسم نمودار‌ها از رنگ و شکل استفاده شود و برای مطالب محاسباتی (ریاضی- فیزیک) به‌طور حتم مثال عددی به کار گرفته شود.