تاثیرات مثبت و منفی تکنولوژی بر آموزش
تاثیرات مثبت و منفی تکنولوژی بر آموزش
با پیشرفت تکنولوژی مرزها و محدودیت‌های ارتباطات انسانی کم رنگ‌تر شده و سرعت انتقال اطلاعات به بیشترین حد خود نسبت به دوران گذشته رسیده است. به طوری که امروزه به مدد تکنولوژی، بسیاری از امور انسانی در کوتاه‌ترین زمان ممکن و به شکلی کاملا ساده در دسترس می‌باشد. حجم اطلاعات و پیام‌هایی که در طول روز رد و بدل در بستر اینترنت انسان را واداشته است تا از این بستر برای انجام بسیاری از کارهای خود استفاده کند. یکی از این کارها بحث آموزش و یادگیری است از طریق تکنولوژی در اشکال مختلف فیلم، عکس، کتاب، متن و… مورد استفاده افراد قرار می‌گیرد.
تکنولوژی هم به مانند بسیاری از امکانات عصر مدرن در عین اینکه به انسان کمک می‌کند ممکن است تاثیرات مخربی برای روح و روان انسان داشته باشند اما مسلما ویژگی‌های مثبت و مفید آن بیشتر از معایب آن می‌باشد. از این رو در این مقاله قصد داریم تاثیرات مثبت و منفی تکنولوژی بر آموزش را بررسی نماییم.
تاثیرات مثبت تکنولوژی بر آموزش و یادگیری
توسعه روز افزون وسایل ارتباط جمعی و تکنولوژی‌های سمعی و بصری زندگی جوامع بشری را تحت تاثیر قرار داده است و به تبع آن نیازهای جدید و روش‌های نوین جهت رفع آن نیازها را برای انسان به وجود اورده است. در چنین فضایی روش‌های آموزش انسان متحول شده و با سرعت و کیفیت بیشتری دنبال می‌شود. در حال حاضر محیط های آموزشی با در دسترس قراردادن کامپیوتر، لپتاپ، موبایل و همچنین استفاده از فضای اینترنت، بیشترین بازدهی را جهت آموزش برای دانش‌آموزان خود فراهم می‌کنند. از سوی دیگر استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند محیط های یادگیری مجازی به دانش‌آموزان امکان می دهد که در کلاس‌هایی فراتر از دیوارهای کلاسشان شرکت کنند. استفاده از برنامه‌های (طرح‌های) درسی آنلاین، کانال رسانه‌های اجتماعی، آکادمی‌های یادگیری مجازی و ابزار تکنولوژی مکمل، دسترسی تمام دانش‌آموزان به آموزش پیشرفته را فراهم آورده است (زنگنه ۱۳۹۰). در ادامه به چند مورد از تاثیرات مثبت تکنولوژی بر آموزش و یادگیری اشاره خواهد شد:
الف. حس نوآوری و خلاقیت
حجم بسیار زیاد اطلاعات و داده‌های قابل دسترس این امکان را برای ذهن انسان فراهم می‌کند که با سرعت بیشتری به تجزیه و تخلیل محیط پیرامون خود بپردازد. تکرار مداوم این عمل بر ذهن انسان تاثیر می‌گذارد و موجب خلاق‌شدن ذهن انسان و ایده پردازی او می‌شود. همچنین تکنولوژی عملی‌کردن ایده‌ها را نیز امکان پذیر می‌کند که این خود باعث بالارفتن انگیزۀ دانش‌آموزان در روند آموزش می‌شود.
ب. بالابردن دقت و تمرکز در آموزش
استفاده از تکنولوژی به سبب قابلیت سمعی و بصری آن، دقت و نکته سنجی ذهن را بیشتر کرده و متمرکزکردن انسان بر موضوعات خاص را فراهم می‌آورد. دانش‌آموزانی که از ویدیوهای آموزشی برای مطالعه درس‌های خود استفاده می‌کنند دارای بیشترین بازده یادگیری هستند چون می‌توانند مطالب را چندین بار مطالعه کرده و نت‌برداری نمایند.
ج. در دسترس‌بودن آموزش
تکنولوژی این امکان را برای افراد به وجود آورده است تا فارغ از محدودیت زمان و مکان، روند آموزشی خود را دنبال کنند. اگر در گذشته آموزش و یادگیری محصور در محیط های اموزشی چون مدرسه یا دانشگاه بوده است در حال حاضر افراد می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان و صرف کمترین هزینه از طریق تکنولوژی آموزش و یادگیری را فرا بگیرند. این ویژگی تکنولوژی در زمانی که جهان درگیر ویروس کرونا بود برجسته‌تر شده و بیشترین کمک را به آموزش و یادگیری و در کل نجات جان انسان‌ها داشته است.
از دیگر تاثیرات تکنولوژی آموزشی میتوان به اثرات مثبت بر افزایش زمان و کیفیت یادگیری، ایجاد حس پرسشگری ،کسب مهارت‌های لازم برای زندگی اشاره کرد. همچنین میتوان به اثرات مثبت بر کارکرد و بازده دانش‌آموزان در کلیۀ موضوعات درسی و امیدواری آنان به آیندۀ تحصیلی خود، تاثیر نقش و کارکرد‌های آموزگار، نحوۀ گروه‌بندی دانش‌آموزان، توسعۀ رویکرد دانش‌آموز محوری، افزایش تعامل بین معلم و شاگردان، استمرار در کاربرد فناوری، علاقه‌مندی نوآموزان به فرآیند تحصیل، بالارفتن اتکاء به نفس در یادگیری، استفاده از امکانات ارتباط از راه دور به صورت بر خط همکاری و مشارکت و همیاری و رفاقت و هم‌زیستی بیشتر نیز اشاره کرد.
د. حس همکاری
تحقیقات دانشمندان نشان داده است که هرگاه دانش‌آموزان برای یادگیری موضوعی از تکنولوژی یا وسایل سمعی و بصری استفاده می‌کنند همکاری و مساعدت آن‌ها بیشتر می‌شود با مشارکت در فعالیت‌های گروهی و عملی که دانش‌آموزان برای یادگیری علوم انجام می دهند؛ تلاشی انسانی و جمعی برای مفهوم سازی و یادگیری معنی دار صورت می گیرد. فراگیران با همکاری یکدیگر می توانند٬ به کمک فناوری٬ در ارتباط با موضوعی خاص٬ اطلاعات گسترده ای را جمع آوری و به کلاس عرضه کنند. معلم به کمک فراگیرین می تواند٬ اطلاعات را جمع‌بندی کند و نتیجه ی این تشریک مساعی را در اختیار کلاس قرار دهد.
به طور خلاصه از اثرات مثبت تکنولوژی بر آموزش می توان به افزایش کارکرد و بازده دانش‌آموزان در کلیه ی موضوعات درسی و امیدواری آنان به آینده ی تحصیلی خود، افزایش تعامل بین معلم و شاگردان، استمرار در کاربرد فناوری، علاقه مندی نوآموزان به فرایند تحصیل، بالا رفتن اتکاء به نفس در یادگیری، استفاده از امکانات ارتباط از راه دور به صورت بر خط همکاری و مشارکت و همیاری و رفاقت و هم‌زیستی بیشتر نیز اشاره کرد.
تاثیرات منفی تکنولوژی بر آموزش و یادگیری
تکنولوژی به مانند بسیاری از از پدیده‌های جدید در کنار تاثیرات مثبت ممکن است اثرات منفی هم به همراه داشته باشد و مسلما ذکر این نکته مهم است که ویژگی‌های مثبت تکنولوژی در آموزش بیش از اثرات منفی ان است. در ادامه به برخی از این ویژگی‌ها اشاره می‌کنیم.
الف. کم رنگ شدن ارتباط رو در رو
تکنولوژی این امکان را برای افراد فراهم کرده است که امر یادگیری و آموزش را به صورت انفرادی و تنهایی نیز دنبال کند اگر افراد تنها به این روش برای یادگیری اکتفا کنند و آن را به صورت گروهی استفاده نکند ممکن است روابط اجتماعی آن‌ها صدمه ببیند و امکان ارتباط رو در رو و حضور در جمع‌های همسالان را محدود نماید.
ب . مشکلات جسمی
یکی از ویژگی‌های مثبت تکنولوژی امکان در دسترس قراردادن آموزش برای افراد در سریع‌ترین زمان ممکن است به طوری که فرد می‌تواند تنها با چند کلیک محتوای اموزشی(فیلم، عکس، مقاله و… )خود را بدست آورده و آن را مورد استفاده قرار دهد. کاربرد زیاد و اعتیادگونه از تکنولوژی و فضای مجازی ممکن است تاثیرات مخربی بر وضعیت جسمانی فرد به وجود آورد.
ج. کم رنگ شدن حس سخت کوشی
امروزه دانش‌آموزان مطالب آموزشی خود را می‌توانند به راحتی از فضای اینترنت بدست آورند و این امر از طریق تکنولوژی میسر شده است. این حس که میتوان بدون تلاش و سخت کوشی به راحتی از نتایج پژوهش‌ها و تحقیقات دیگران بهره برد می‌تواند منجر به تضعیف اراده و انگیزه پژوهشی دانش‌آموزان شود.
نتیجه:
استفاده از تکنولوژی و وسایل ارتباط جمعی در آموزش روز به روز در حال متحول‌شدن است و تاثیرات بسیاری بر روان و ذهن انسان می‌گذارد. نقش اصلی تکنولوژی در آموزش کمک به بهبود کارایی وکیفیت فرآیند تدریس و یادگیری است. به طوری که در آیندۀ نزدیک به دلیل تاثیرات مثبت و سازنده‌ای که تکنولوژی در زمینه آموزش و یادگیری دارد شاهد تجهیز مدارس و دانشگاه‌ها و ابداع روش‌های نوین آموزشی خواهیم بود.
منبع: گاج مگ
