آیا می توان تصمیمات مهم تحصیلی را به عهده خود دانش آموز گذاشت؟
آیا می‌توان تصمیمات مهم تحصیلی را به عهده خود دانش آموز گذاشت؟
اگر به سیر رشد نگاه کنیم، بین توانمندی و استقلال به طور طبیعی تعادل وجود دارد. هر جا توانمندی رشد کند، استقلال هم متناسب با آن رشد می‌کند.
در بسیاری از مواقع، رشد این دو، متناسب نیست یعنی فرد توانمند نیست اما می‌خواهد مستقل عمل کند یا برعکس توانمند است ولی اجازه استقلال ندارد. هر دو طیف این مسئله مشکل دارد.
سلامت، ثبات و کارآمدی خانواده در موفقیت فرزندان نقش تعیین کننده دارد.
اگر به تصمیم‌گیری به عنوان یک جریان نگاه کنیم، می‌بینیم ارتباط تنگاتنگی با حل مسئله دارد. یعنی
اول: مشخص کردن و تعریف کردن دقیق مسئله
دوم: در نظر گرفتن راه حل‌های ممکن
سوم: تعیین کردن نکات مثبت و منفی هر راه حل
چهارم: انتخاب کردن بهترین راه حل، که بیشترین امتیاز مثبت یا کم‌ترین امتیاز منفی را دارد.
پنجم: عمل کردن به راه حل انتخاب شده.
توانایی تصمیم‌گیری درست، یک شبه به دست نمی‌آید و والدین و مربیان در سیر تعلیم و تربیت باید قدم به قدم آن را به کودک و نوجوان بیاموزند. یعنی از مسائل کوچکی شروع کنیم که دانش‌آموز به بسیاری از مشخصات و جوانب آن‌ها اشراف و اطلاع دارد و بر آن‌ها مسلط است. او را به تدریج در مسائل روزمره شرکت دهیم. این کار در ابتدا ممکن است وقت‌گیر باشد، ولی نتیجه‌اش بسیار ارزشمند است. مثلا انتخاب بین این کفش و آن کفش، این کتاب و آن کتاب، نحوه خرج کردن پول توجیبی، نحوه گذراندن اوقات فراغت، ساعت شروع تکالیف، زمان مناسب برای درس خواندن و ... در تمام این شرایط می‌توانیم به نوجوان فرصت بدهیم تصمیم‌گیری را یاد بگیرد. مراحل را برایش توضیح دهیم و به او کمک کنیم تا به تدریج در این موضوع قوی‌تر شود.
او در بسیاری از مسائل مربوط به تحصیلش می‌تواند نظر دهد. مثل مدرسه‌ای که باید در آن ثبت نام شود، رشته تحصیلی و نحوه گذراندن اوقات فراغت، نحوه تنظیم وقت برای انجام دادن تکالیف و ... اما مثلا مدرسه رفتن یا نرفتن موضوعی نیست که او بتواند راجع به آن تصمیم‌گیری کند. چون او توانایی لازم برای بررسی جوانب مختلف این مسئله را ندارد. اگر دانش‌آموزی توانایی ذهنی کافی را برای رفتن به مقاطع بالاتر نداشته باشد یا مبتلا به بیماری خاصی شده باشد که از عهده عملکرد تحصیلی بر نیاید، مسئله فرق می‌کند. در این هنگام می‌توان با ارزیابی توانمندی او تصمیم‌گیری کرد که فعلا سلامت او مهم‌تر از درس خواندن است. در غیر این صورت باید کارهایی را که از او انتظار می‌رود، مثل مدرسه رفتن، انجام تکالیف، امتحان دادن و ... انجام بدهد؛ اما در مورد نحوه انجام دادن این تکالیف می‌توان با توجه به ظرفیت، تمایل یا توانمندی او، تصمیم را به خودش واگذار کرد.
باید بین توانمندی، مهارت و استقلال فرزندان تعادل وجود داشته باشد.
کلینیک مشاوره گاج