جزئیات تالیف کتب فنی و حرفه ای و کاردانش
احمدرضا دوراندیش مدیرکل دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، اظهار داشت: برنامه‌های درسی با توجه به اسناد بالادستی تهیه و تدوین می‌شود؛ جهت تصویب به شورای عالی آموزش و پرورش می‌رود و پس از تصویب، دفتر تالیف نسبت به تالیف بسته آموزشی و نظارت بر تهیه سایر بسته‌های آموزشی اقدام می‌کند.
وی ادامه داد: یکی از کارهای دیگر نظارت و پایش برنامه‌های درسی است و در استان‌ها برنامه‌های درسی را پایش می‌کنند و در بازنگری و اصلاح کتب استفاده می‌شود.
مدیرکل دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش در خصوص اینکه «چه تعداد کتب برای شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش تالیف کرده‌اید؟»، گفت: در نظام جدید آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، تاکنون نزدیک به 420 عنوان یعنی از سال تحصیلی 96-95 تا سال تحصیلی جاری برای پایه دهم و یازدهم تالیف شده است.
دوراندیش افزود: در کنار تالیف کتاب، مسئولیت برنامه‌ریزی و تالیف اجزای بسته آموزشی حوزه تربیت و یادگیری کار و فناوری که یکی از حوزه‌های یازده‌گانه برنامه درسی ملی است را برعهده داریم که از دوره ابتدایی شروع می‌شود و در دوره اول و دوم متوسطه نیز وجود دارد، مانند کتاب «کار و فناوری» متوسطه اول و در متوسطه دوم شاخه نظری نیز کتاب «کارآفرینی» در این دفتر تهیه شده است.
وی یادآور شد: در شاخه فنی و حرفه‌ای 41 رشته است که برای 34 رشته تالیف داشته‌ایم و اولویت بعدی ما برای 7 رشته دیگر است.
*200 عنوان کتاب جدید در پایه یازدهم هنرستان‌ها
مدیرکل دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش تصریح کرد: نزدیک به 200 عنوان کتاب جدیدالتالیف در پایه یازدهم در سال تحصیلی جاری داشته‌ایم که شامل کتاب درسی، همراه هنرجو و راهنمای هنرآموز است.
دوراندیش در خصوص «استفاده از نظرات هنرآموزان و اینکه تیم تالیف چه کسانی هستند؟»، بیان داشت: در برنامه درسی ابتدا یک بسته پژوهشی که اسناد بالادستی و نیازهای بازار کار را پوشش می‌دهد در این دفتر تدوین می‌شود و بعد به شورای برنامه‌ریزی درسی ارجاع داده داده و در آنجا به دو شکل عمل می‌شود.
وی اضافه کرد: در دنیای کار باید افرادی کتب را بررسی و تدوین کنند که از جنس بازار کار باشند و بعد نوبت به شوراهای برنامه‌ریزی درسی می‌رسد و افراد این دو حوزه، تجارب خود را در اختیار هم قرار می‌دهند.
* حضور 7نفر در تیم تالیف کتب
مدیرکل دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش تصریح کرد: افرادی که در رشته‌های مختلف آموزش، در خصوص تالیف هستند شامل 7 نفر، یک نفر عضو هیات علمی، یک نفر مدرس دانشگاه فنی و حرفه‌ای در رشته مربوطه، یک نفر از هنرآموزان خبره یا یک نفر متخصص در برنامه‌ریزی درسی، یک نفر از دنیای کار، کارشناس فنی و حرفه‌ای دفتر تالیف و یک نفر تکنولوژیست آموزشی است. علاوه‌بر این افراد، افراد دیگری به عنوان مدعو در جلسات شرکت می‌کنند تا در تالیف کتب کمک کنند.
دوراندیش تاکید کرد: با توجه به تغییرات زیادی که نظام آموزش فنی و حرفه‌ای داشته است، لازم دیدیم در وهله اول از افراد صاحب تجربه در تدوین کتاب استفاده کنیم و در پایه یازدهم سعی کرده‌ایم مشارکت حداکثری هنرآموزان خبره به صورت علمی و عملی را داشته باشیم.
وی ادامه داد: 193 نفر از مجموع 471 مؤلف دو سال گذشته، از مولفان استانی سراسر کشور هستند و سعی کرده‌ایم بحث تالیف کتب را به خارج از سازمان ببریم و از افراد صاحب تجربه استفاده کنیم.
مدیرکل دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش در خصوص اینکه «چقدر محتوای کتب با علم روز دنیا مطابقت دارد؟»، بیان داشت: در مرحله اول که حرفه‌های مورد نیاز شناسایی می‌شود، وضعیت آینده حرفه را بررسی کرده و با خبرگان رشته مربوطه صحبت می‌کنیم.
دوراندیش خاطرنشان کرد: بر اساس این اطلاعات و نیازسنجی، بحث تهیه استاندارد شایستگی رخ داده و سعی کردیم به اسناد بالادستی وفادار باشیم. یکی از قوانین که از آن تبعیت کرده‌ایم، قانون برنامه پنجم توسعه بوده است که در آنجا گفته شده استانداردهای آموزش فنی و حرفه‌ای باید طوری تدوین شود که با استانداردهای جوامع دیگر، حداقل تفاوت را داشته باشد.
وی در خصوص اینکه «آیا برای آموزش محتواهای آموزشی، ابزار لازم در هنرستان‌ها وجود دارد؟»، گفت: یکی از چالش‌های پیش رو بحث تجهیزات و استانداردهای لازم در هنرستان‌هاست و همیشه نگران این موضوع بوده‌ایم؛ چراکه تجهیزات مربوطه به‌روزرسانی نشده و استاندارد نبوده است.
مدیرکل دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش تصریح کرد: اگر سند تحول و برنامه درسی بخواهد اجرا شود، باید بقیه زیرنظام‌ها نیز به طور هماهنگ حرکت کند که یکی از آنها تجهیزات و دیگر منابع انسانی است.
دوراندیش در خصوص «تدوین کتب رشته‌های کاردانش»، یادآور شد: در شاخه کاردانش 160 رشته است که در این شاخه، رشته‌ها بر اساس استانداردهای ارائه‌شده توسط دستگاه‌های متولی شکل گرفته و زمانی رشته‌های کاردانش به روز است که استانداردهای دستگاه‌های متولی به روزرسانی شده باشند.
وی اضافه کرد: نوع آموزش‌های کار دانش به شکلی است که وابستگی کمتری به کتب دارند و سعی می‌کنیم به بسته آموزشی توجه کنیم و سعی کردیم دانش‌آموزان را بیشتر به سمت کارگاه‌ها ببریم.
*190 عنوان کتاب در شاخه کاردانش
مدیرکل دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش گفت: نزدیک به 190 عنوان کتاب برای شاخه کار دانش داریم که البته برخی رشته‌ها اصلا کتاب ندارند، اما یکسری کتب مشترک با شاخه فنی و حرفه‌ای دارند.
وی در خصوص «همکاری این اداره کل با سازمان فنی و حرفه‌ای»، افزود: این سازمان یکی از مراکزی است که متولی معرفی استانداردهای زیر مجموعه خود به شاخه کاردانش است و بزرگ‌ترین دستگاهی است که ما با آن تعامل داریم.
مدیرکل دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش در خصوص «اینکه چقدر به مسائل پرورشی توجه می‌کنید؟»، گفت: در آموزش‌های فنی و حرفه‌ای چند شکل درس وجود دارد؛ یکی دروس عمومی است که دفتر تالیف کتب نظری تالیف می‌کند؛ضمن اینکه در خوشه شایستگی‌های فنی، کتاب‌های کارگاهی وجود دارد و خوشه شایستگی غیرفنی نیز ناظر به مسائل تربیتی است.
*آموزش توامان مهارت‌های فنی و غیر فنی به هنرجویان
دوراندیش اظهار داشت: دانش‌آموزان هم‌زمان با مهارت‌های فنی باید مهارت‌های غیرفنی را کسب کنند تا نیازهای خود را در جامعه برطرف کنند. کتاب «اخلاق حرفه‌ای» و «مدیریت تولید» داریم که در همه رشته‌های فنی و کاردانش و در پایه دوازدهم قرار دارد.
وی ادامه داد: در پایه یازدهم «نوآوری» و «کارآفرینی» کتاب مشترکی برای همه هنرجویان است و 2 کتاب به صورت اختیاری و متناسب با رشته است که یکی «فناوری‌های نوین» و «مدیریت تولید» است که همه دانش‌آموزان یکی از آنها را انتخاب می‌کنند.
*طراحی برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای برای هنرجویان استان‌ها
مدیرکل دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش در خصوص «برنامه‌های آینده این دفتر»، عنوان کرد: باید کتب پایه دوازدهم را تالیف کنیم و اصلاح کتب دهم و یازدهم را انجام دهیم؛ ضمن اینکه باید اجزای برنامه درسی را تکمیل کنیم و ازجمله کاری که قصد انجام آن را داریم، این است که برنامه‌ریزی درسی منطقه‌ای را شروع کنیم.
دوراندیش در توضیح برنامه درسی منطقه‌ای» افزود: یعنی بر اساس نیازهای استان‌ها برنامه‌ریزی درسی را آموزش دهیم و بر اساس رشته‌های موردنیاز برنامه درسی را تدوین کنیم و بعد آن به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش برسد.
وی اضافه کرد: بحث چند تالیفی را از سال گذشته شروع کرده‌ایم، یعنی اینکه با توجه به نیازهای متفاوت در حرفه خاص، منابع مختلف درسی داشته باشیم تا هنرآموز با توجه به نیازهای موجود کار آموزش را انجام دهد؛ ضمن اینکه نزدیک به 700 عنوان کتاب در شاخه فنی و حرفه‌ای تالیف شده که برخی از آنها مشترکاتی با شاخه کاردانش دارد.
دوراندیش با اشاره به ویژگی کتب جدید، خاطرنشان کرد: در شاخه فنی و حرفه‌ای عناوین دروس کمتر شده و درس جدیدی به وجود آمده است؛ دیگر اینکه دروس صرفا تئوری نداریم و در دروس فنی مبحث نظری و عملی را تلفیق کرده‌ایم و هم‌زمان به هنرجو آموزش می‌دهیم.
وی گفت: هنرجو درکتب جدید فعال است و موضوع دیگر این است که ارزیابی، مبتنی بر شایستگی شده است.
*طراحی 5 پودمان برای کتب فنی و حرفه‌ای
مدیرکل دفتر تالیف کتب فنی و حرفه‌ای و کاردانش عنوان کرد: هر کتاب 5 پودمان دارد و بعد از یادگیری، از هنرجو امتحان می‌گیریم و بعد هنرجویان پودمان بعدی را امتحان می‌دهند و باید در هر پودمانی نیز کار کارگاهی را انجام دهند.
دوراندیش اضافه کرد: بحث حافظه مداری را از کتب دور کرده‌ایم و نیازی نیست هنرجو فرمول و تعاریفی را حفظ کند، بلکه کتابچه‌ای به‌عنوان «همراه هنرجو» داریم که هنرجو می‌تواند سر جلسه امتحان ببرد.
وی در خصوص اینکه «چقدر دوره ضمن خدمت برای هنرآموزان برگزارمی‌شود؟»، متذکر شد: با ورود هر کتاب جدید دوره ضمن خدمت برگزار می‌کنیم، مثلا در تابستان امسال نزدیک به 80 دوره ضمن خدمت برنامه‌ریزی شد.