چگونه در برنامه ریزی و مطالعه دروس به تعادل برسیم؟
داوطلبان زیادی در سال‌های گذشته با یک برنامه‌ریزی اصولی موفق شدند تا از این ایام به خوبی استفاده کرده و نتایج بسیار قابل ملاحظه‌ای را کسب کنند. روی سخنمان با همه کسانی است که قصد دارند پیشرفت تراز و رتبه داشته باشند. مطمئن باشید که با جدیت و تلاش و خوب درس‌خواندن در این ایام، می‌توانید به این هدف برسید. گرچه همت و جدیت، از مهم‌ترین عناصر پیشرفت شما در این روزهای باقی‌مانده تا زمان برگزاری آزمون سراسری هستند، اما نکات و مسائل دیگری نیز وجود دارند که توجه و پرداختن به آنها باعث می‌شود تا شما در همین روزهای باقی‌مانده، به موفقیتی درخور تلاشتان دست یابید. ما هر ساله با داوطلبان زیادی مواجه می‌شویم که قبل از عید دروسشان را به خوبی مطالعه نکرده، اما با تلاش فراوان و رعایت همین نکات توانسته‌اند به موفقیت برسند.
راهکارهایی برای تنظیم یک برنامه ریزی درسی خوب
توجه به برنامه‌ریزی و تعادل در آن یکی از مهم‌ترین اقداماتی که شما به عنوان داوطلب کنکور باید همیشه به آن توجه داشته باشید، این است که ببینید آیا برنامه‌ریزی شما اصولی و درست است و با نیازها، اهداف و توانایی‌های شما مطابقت می‌کند یا نه.
یک برنامه‌ریزی اصولی، میتواند تاثیر بسیار زیادی بر موفقیت شما داشته باشد و یک برنامه‌ریزی نادرست و نامناسب میتواند باعث کندی و ضعف شما در پیمودن مراحل آمادگی برای کنکور شود. ما از همه شما دانش‌آموزان و داوطلبان گرامی آزمون سراسری خواهش می‌کنیم که به این مقوله توجه ویژه‌ای داشته باشید. تمام کسانی که در سه ماه آینده در مدرسه یا در رتبه کنکور پیشرفت می‌کنند، کسانی هستند که دچار چند برنامگی نیستند و از برنامه‌ای که چیده‌اند بر اساس آن پیش می‌روند نیز خارج نمی‌شوند و دقیقا اگر شما جزو آن دسته از داوطلبانی هستید که برنامه‌ریزی مناسبی دارید و به خوبی و بدون هیچ مشکلی با آن پیش می‌روید، برایتان آرزوی موفقیت می‌کنیم و از شما داوطلبان عزیزی هم که تاکنون برنامه درستی نداشته‌اید، خواهش می‌کنیم که از همین الان برای زمان باقی‌مانده برنامه‌ریزی کنید.
برای انجام این کار می‌توانید از مشاوران یا داوطلبان موفق کمک بگیرید، اما فراموش نکنید که محور اصلی این برنامه‌ریزی، خود شما هستید و این برنامه باید طبق روحیات، توانایی‌ها و نیازهای شما چیده شود. قبل از هر چیز توجه داشته باشید که چه درسهایی را تا الان نخوانده یا کم خوانده‌اید و در چه درسهایی ضعیف هستید.
به بودجه‌بندی سؤالات کنکور نیز توجه کرده و سعی کنید تا در این وقت باقی‌مانده، درس‌های مهم‌تر و با اهمیت‌تر را در برنامه خود بگنجانید. در روزهای مختلف هم درس‌ها را به طور متعادل بخوانید و تمام اوقات یک روز را به خواندن یک درس اختصاص ندهید؛ مثلا دانش‌آموز گروه آزمایشی علوم تجربی نباید از صبح فقط شروع به مطالعه درس زیست‌شناسی کند. توجه داشته باشید که باید درس‌های محاسباتی را بین یک ساعت و نیم تا دو ساعت و درس‌های عمومی را در حدود یک ساعت مطالعه کنید.
تعادل در مطالعه دروس اختصاصی و عمومی
یکی از موضوعات بسیار مهم، ایجاد تعادل در مطالعه است. ما معمولا عادت‌های مختلفی داریم؛ مثلا درسهایی را که دوست داریم، بیشتر و درسهایی را که به آنها علاقه نداریم، کمتر می‌خوانیم. این عادت، عادت غلطی است که برخی از داوطلبان با آن دست به گریبانند. توجه داشته باشید که کنکور، مطالعه و امتحان علاقه‌مندی‌ها نیست، بلکه امتحانی از همه دروس است، و افراد موفق کسانی هستند که علی رغم میلشان، تعادلی در خواندن همه دروس ایجاد می‌کنند، و تا آنجایی که برایشان مقدور است، همه دروس، حتی اگر امکان‌پذیر باشد، برخی از بخش‌های هر درس را مطالعه می‌کنند.
یکی از عوامل موفقیت، ایجاد توازن و تعادل در مطالعه است، این تعادل، اول با برنامه‌ریزی شخصی و در قالب ساعات مطالعه‌ای که در هر درس دانش‌آموز برای خودش محاسبه می‌کند، ایجاد می‌شود. سپس ایجاد تعادل در مطالعه دروس عمومی و اختصاصی است که راه موفقیت را هموار می‌کند
در شیوه‌های مطالعه و رویکردی که دانش‌آموزان برای افزایش بهره‌وری در مطالعه دارند، یکی از استراتژی‌های بسیار مهم، این است که دانش‌آموزان در ایام عید و دوره بعد از آن، وقت بیشتری را برای مطالعه دروس متنی و همچنین دروس عمومی در نظر بگیرند.
خواندن دروس عمومی، به جهت اینکه زود بازده‌تر هستند، امکانی را فراهم می‌کند تا در کنکور بتوانید نتایج بهتری بگیرید و خود این موضوع، مهم‌ترین دلیل است برای این نکته که تاکید می‌کنیم در این دوره به دروس عمومی توجه بیشتری داشته باشید؛ البته درس‌های عمومی از نظر ماهیت و ساختار فرار هستند و به همین دلیل، لازم است که در زمان باقی‌مانده تا کنکور، درس‌های عمومی را در مقایسه با قبل بیشتر بخوانید تا بتوانید با حضور ذهن بیشتری در آزمون سراسری حاضر شوید.
هر چه به پایان سال تحصیلی و کنکور نزدیک‌تر می‌شویم سهم مطالعه درس‌های متنی، که درس‌های عمومی نیز از جمله آن‌هاست، در مقایسه با سال گذشته، افزایش می‌یابد. دلیل این افزایش، امکان فراموشی بیشتر این درس‌ها در مقایسه با درس‌های محاسباتی است؛ ضمنا این درس‌ها زودبازده‌تر هستند؛ و با آنها می‌شود راحت‌تر و سریع‌تر وضعیت درسی را بهبود بخشید.
معمولا داوطلبان در آغاز سال، هفتاد درصد زمانشان را به مطالعه درس‌های اختصاصی و سی درصد را به دروس عمومی تخصیص می‌دهند. بعد از عید نیز، بخش بیشتر مطالعه را دروس اختصاصی تشکیل می‌دهد؛ با این تفاوت که در این دوره، شما باید در مقایسه با قبل از عید، زمان بیشتری را برای دروس عمومی در نظر بگیرید.
هر چه به کنکور بیشتر نزدیک می‌شویم، با توجه به اینکه درس‌های حفظی و متنی باید بیشتر مطالعه شوند، طبیعی است که سهم زمان مطالعاتی آنها بیشتر می‌شود؛ البته دانش‌آموزان همواره در تمام مدت تحصیل باید دروس اختصاصی را بیشتر از دروس عمومی مطالعه کنند؛ مثلا باید شصت درصد از زمان را به دروس اختصاصی و چهل درصد را به دروس عمومی اختصاص دهید؛ نه اینکه فقط درس‌های اختصاصی بخوانید و بعد بگویید: «درس‌های عمومی، آسان است؛ آخر سال، فقط عمومی می‌خوانم.» کسانی که این اشتباه را مرتکب می‌شوند، نمی‌توانند در آن روزهای آخر به نتیجه دلخواه برسند.
اگر شما از جمله داوطلبانی هستید که از ابتدای سال با برنامه‌ریزی خوب و مناسبی به مطالعه ادامه داده‌اید، الان هم می‌توانید با خیالی آسوده به خوبی بین دروس عمومی و اختصاصی تعادل ایجاد کنید، اما اگر جزو گروهی هستید که «کج‌دار و مریز» مطالعه کرده یا اصلا مطالعه نداشته‌اید، باید سعی کنید که بین دروس عمومی و اختصاصی، دست به انتخاب بزنید؛ اینکه
کدام دروس اختصاصی و عمومی مهم‌ترند؟
شما کدام یک از دروس را بیشتر بلدید یا در کدام‌ها ضعف دارید؟
در میان فصول هر درس، کدام فصل‌ها بر حسب بودجه‌بندی سؤالات کنکور مهم‌تر بوده و توانایی شما در این فصل‌ها چقدر است و غیره؛
وقتی به سؤالاتی از این قبیل پاسخ دادید، با توجه به وقتتان دست به انتخاب بزنید؛ مثلا به عنوان یک داوطلب گروه آزمایشی علوم تجربی، که شیمی و زبان را تا حدودی مطالعه کرده است، از بین عمومی‌ها تمرکز بیشتر خود را روی ادبیات و عربی، و در دروس اختصاصی، روی زیست‌شناسی و فیزیک بگذارید و سپس وقت خود را به دو قسمت شصت درصد و چهل درصد تقسیم کرده و این درس‌ها را مطالعه کنید؛ البته این مورد، یک مثال بود و همان گونه که قبلا اشاره کردیم شما باید با توجه به اطلاعات و کاستی‌ها و وقت خود، به خوبی برنامه‌ریزی کنید. بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که در درس‌های عمومی و اختصاصی، نقاط قوت آن را مشخص کرده و آنها را حفظ کنید و نیز برای سایر درس‌هایتان هدف‌گذاری کنید تا به تدریج آنها را به نقاط قوت خود تبدیل نمایید.
روش مطاله دروس خواندنی و تحلیلی
تعادل در مطالعه تشریحی و تستی
یکی دیگر از اقدامات مهمی که دانش‌آموزان باید در این دوره (بعد از تعطیلات نوروز)حتما به آن توجه داشته دوره حتما باشند، این است که بین مطالعه تستی و تشریحی تعادل برقرار کرده و به گونه‌ای پیش بروند که افراط در یکی از آنها به ضرر‌کردن در دیگری منجر نشود. دانش‌آموزان وقتی مطالب را برای اولین بار می‌بینند باید آنها را به صورت تشریحی کار کنند و بیش از هشتاد درصد وقت خود را صرف مطالعه دروس تشریحی کنند و تقریبا بیست درصد از وقت خود را به تست اختصاص دهند. این موضوع بعد از عید تا حد زیادی تغییر می‌کند؛ زیرا در این هنگام، بیشتر داوطلبان، مباحث درسی را حداقل یک بار خوانده و در حال مرور آن مباحث هستند و از این زمان باید سهم مطالعه تستی را به مرور افزایش دهند.
هر چقدر به زمان برگزاری آزمون سراسری نزدیک‌تر می‌شویم، سهم تستی کار‌کردن دانش‌آموزان بیشتر خواهد شد، معمولا در دو ماه آخر، باید هشتاد درصد برای دروس به منظور تست‌زدن و بیست درصد برای دروس به منظور مطالعۀ تشریحی وقت بگذارند؛ البته این موضوع درباره داوطلبانی که تا الان به خوبی مطالعه نکرده یا اصلا مطالعه نداشته‌اند، صدق نمی‌کند. این گروه از داوطلبان باید وضعیت خود را بررسی کنند و ببینند تا چه زمانی می‌توانند به مطالعۀ تشریحی ادامه دهند؛ در واقع باید مطالعه تشریحی تا آنجایی ادامه پیدا کند که مرور خلاصه مطالب و تست‌زنی امکان‌پذیر باشد؛ چون اگر هر یک از این موارد حذف شود، به مطالعه شما آسیب میخورد و شما نمی‌توانید آن طور که باید از مطالعه خود نتیجه بگیرید.
با توجه به اینکه مرحله مرور و تست‌زنی برای تثبیت مطالب در ذهن شما و نیز سنجش خودتان لازم است، اگر تازه می‌خواهید مبادرت به درس زمان نمایید، باز هم حتما زمان مناسبی را، بسته به حجم مطالعاتی و اطلاعات خود، برای مرور و تست‌زنی در نظر بگیرید. در چنین شرایطی، تا حدودی بحث گزیده‌خوانی مطرح می‌شود؛ یعنی می‌توانید مباحثی از کتاب‌ها را حذف کنید؛ به طوری که اگر در برخی از مباحث احساس می‌کنید که به آنها تسلط کافی ندارید یا احساس می‌کنید که برخی از مباحث در مقایسه با برخی دیگر از آنها از اهمیت کمتری برخوردارند، بتوانید اقدام به حذف آن مباحث کنید.
سومین تعادل، تعادلی است که بین دروس پایه و دروس سال آخر باید ایجاد شود. اگر دانش آموزان اولویت را به برنامه درسی در مدرسه بدهند، باید درس‌های پایه را هم در کنارش مطالعه کنند؛ اما مهم این است که ما به همه درس‌ها و همه مباحث به طور هم زمان توجه کنیم.
تکنیک‌های تست‌زنی و فواید آنها
تعادل بین دروس پایه و دروس سال آخر
تعادل میان دروس پایه و دروس سال آخر، بسیار مهم است. از آنجایی که بیش از پنجاه درصد سؤالات کنکور مربوط به دروس دوره‌های تحصیلی دهم و یازدهم است، ممکن است این نگرانی برای برخی از دانش‌آموزان به وجود آید که چگونه می‌توانند در این زمان باقی‌مانده بین دروس پایه و سال آخر و مطالعه یا مرور و تست‌زنی آنها تعادل برقرار کنند.
تعادل میان دروس پایه و سال آخر برای همه داوطلبان لازم است: چه کسانی که تا الان مطالعه خوبی داشته و چه کسانی که نتوانسته‌اند به خوبی مطالعه کنند. فارغ از نگرانی، چیزی که شما به آن نیاز دارید، درایت و هوشیاری در انتخاب یک برنامه حساب شده است.
اگرچه شما فرصت زیادی ندارید، اما شما داوطلبان عزیز با اولویت‌بندی می‌توانید به خوبی کارها را پیش ببرید. حفظ موقعیت و تسلط بیشتر در درسهایی که جزو نقاط قوت شماست، باید در اولویت قرار گیرد و بعدا اگر وقت اضافه آوردید به سراغ درس‌های دیگر بروید.
نویسنده: شیوا رستم زاده
مشاور ارشد گاج