پشت کنکور ماندن و تجارب آن

پشت کنکور ماندن و تجارب آن

همه ساله بخش قابل توجهی از دانش‌آموزان کشور که سرمایه های اصلی و پایدار کشوری محسوب می‌شوند، به امید کسب افق های روشن در زندگی حرفه‌ای و کمک به توسعه فردی و ایفای نقش سازنده در جامعه، در کنکور شرکت می‌کنند. به همین دلیل از کنکور به عنوان یکی از رویدادهای مهم فرهنگی، اجتماعی و آموزشی کشور یاد شده است. این آزمون سالانه منابع مالی و انسانی عظیمی را به خود اختصاص می‌دهد؛ از یک طرف خانواده‌ها و داوطلبان هزینه بالایی را برای حضور در این رقابت علمی و کسب رتبه بهتر متقبل می‌شوند. از سویی دیگر نیز، دولت به منظور پاسخ گویی به این تقاضای اجتماعی برای آموزش عالی و همچنین اجرای عدالت آموزشی راهکارهای متعددی را به اجرا می‌گذارد.

در سال‌های اخیر داوطلبان پشت کنکوری، تنها حدود 10 درصد از داوطلبانی هستند که موفق به کسب رتبه‌های زیر هزار شده‌اند. داوطلبان پشت کنکور شانس کمی برای کسب رتبه‌های برتر زیر 1000 و شانس متوسطی برای کسب رتبه های زیر 8000 داشته‌اند. بنابراین، با وجود این که تقریبا نیمی از شرکت کنندگان کنکور سراسری پشت کنکوری هستند، اما در کسب رتبه های زیر 1000 نسبت به داوطلبانی که سال اول کنکور شرکت می‌کنند، چندان موفق عمل نکرده‌اند. از این رو به نظر می رسد داوطلبانی که دوران پشت کنکور را می‌گذرانند، در شرایط روانی-تحصیلی سختی قرار می گیرندکه بدین سبب عملکرد ضعیف تری را نشان می‌دهند. در زمینه پیامدها و آثار قبول نشدن داوطلبان کنکور، مهمترین ویژگی مؤثر در عدم موفقیت پذیرفته نشدگان کنکور، اضطراب، تنیدگی، ترس و احساس گناه بودند. از طرفی، با توجه به اینکه نظام آموزشی ایران برای رده‎بندی پیشرفت در مقاطع تحصیلی و موفقیت تحصیلی تاکید فزاینده‌ای بر امتحان دارد، عدم آگاهی از راهبردهای مطالعه و تنیدگی امتحان به خصوص در سال های تحصیلی دوره نوجوانی و متوسطه (داوطلبان کنکور)، یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های خانواده ها و آموزش و پرورش بوده است. به طوری که بسیاری از داوطلبان به علت تنش‌های مربوط به قبولی در کنکور آسیب‌های روحی و جسمی می‌بینند. از طرفی، عدم موفقیت و افت تحصیلی از مهم‌ترین مشکلات کنونی نظام آموزشی نیز محسوب می‌شود. به طوری که هر ساله ده‌ها میلیارد از بودجه کشور را به هدر می‌دهد و نیروهای بالقوه و سرمایه‌های جامعه که همان نیروی انسانی است بی ثمر می‌ماند. بنابراین، توجه به عواملی که منجر به عدم موفقیت در کنکور شده‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بررسی عمیق مصاحبه های متقاضیان پشت کنکوری منجر به دستیابی و استنتاج 9 مضمون اصلی شامل «فشار اجتماعی، محیط آموزشی، دوستان، خانواده، عملکرد روانی، عملکرد تحصیلی، واکنش به عوامل ناخواسته محیطی، پیامدهای روانی، پیامدهای تحصیلی» گردید.

منبع: عاشوری، مجتبی ؛ واحدی، شهرام ؛ ادیب، یوسف ؛ بدری، رحیم . (1399) .  کشف تجارب داوطلبان آزمون سراسری از پشت کنکور ماندن: یک مطالعه نظریه زمینه ای . مجلۀ علوم روانشناختی، دوره نوزدهم ، شماره96