عوامل مؤثر بر موفقیت تحصیلی رتبه های برتر کنکور

عوامل مؤثر بر موفقیت تحصیلی رتبه های برتر کنکور

بین دو مفهوم پیشرفت تحصیلی و موفقیت تحصیلی مرزبندی خاصی وجود دارد؛ بدین گونه که پیشرفت تحصیلی به معنای رسیدن به مرحله بالاتر اهداف است درحالیکه موفقیت تحصیلی نشان دهنده موفقیت همراه با عملکرد بالا است. پیشینه ها نشان می دهند که غالبا سه مؤلفه برای موفقیت تحصیلی در نظر گرفته شده است که عبارتاند از نمره، یادآوری و رضایت.

دانشجویان به واسطه موفقیت در تحصیل به موقعیتی دست می‌یابند که از حداکثر نیروی درونی و بیرونی خود برای دستیابی به اهداف آموزش عالی استفاده کرده و شرایط لازم را برای زندگی اجتماعی موفق مانند شغل مناسب و درآمد کافی کسب می‌کنند. برعکس، علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، ریشه بسیاری از انحراف ها و بزهکاری ها، نابسامانی ها و آشفتگی های روانی-عاطفی نیز به شکل مستقیم و غیرمستقیم مرتبط با افت تحصیلی یا عدم موفقیت است.

مطالعات زیادی در زمینه عوامل مؤثر بر موفقیت تحصیلی انجام گرفته است. سراوانی (1389) نشان داده است که جنس، شغل پدر، معدل دیپلم و وضعیت اقتصادی خانواده بر موفقیت تحصیلی تاثیرگذار است. پژوهشی که توسط زکی (1384) انجام گرفته است نشان می‌دهد که علاوه بر جنس، نوع مدرسه، طبقه اجتماعی و رضایت اجتماعی نیز با موفقیت تحصیلی رابطه معناداری دارند. از سایر عوامل مؤثر بر موفقیت تحصیلی می‌توان بر هوش هیجانی، حرمت خود، امید، سلامت عمومی، انگیزش پیشرفت و راهبردهای شناختی و فراشناختی اشاره کرد. وان امرینگن، مانسینی و فارولدن در پژوهش های خود نشان دادند که اختلال های اضطرابی با عدم موفقیت تحصیلی رابطه دارد.

در پژوهشی که از 33 نفر از رتبه های برتر کنکور در مقاطع تحصیلی کارشناسی (آزمون سراسری)، کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه های تهران و شهید بهشتی صورت گرفته، به طور کلی می توان نتیجه گرفت که موفقیت تحصیلی تحت تاثیر یک سری شرایط قرار دارد. این شرایط در سه دسته کلی طبقه بندی شده اند که عبارت اند از شرایط علی (غایتنگری، خودباوری و علاقه)، شرایط زمینه ای (امکانات آموزشی، رقابت، وجود مشوق و سرمشق) و شرایط واسطه‌ای یا مداخله گر (هوش تحصیلی). این شرایط در کنار یکدیگر بر موفقیت تحصیلی افراد تاثیرگذار هستند. در مدل زیر سعی شده است که با تکیه بر درک رتبه های برتر کنکور، شرایط و بسترهای موفقیت تحصیلی آنها ترسیم شود.

منبع : نریمانی، محمد ؛ میری، میرنادر . (1396). عوامل مؤثر بر موفقیت تحصیلی رتبه های برتر کنکور: نظریه زمینه‌ای. پژوهش در نظام های آموزشی ، شماره 38