معرفی روش های مطالعه
معرفی روش های مطالعه
روش‌های مختلفی برای تقویت درک مطلب وجود دارند. هر فرد برای اینکه بفهمد کدام روش مطالعه برایش مناسب‌تر است، باید چند روش مختلف را امتحان کند تا در نهایت به مناسب‌ترین روش برسد. چهار مورد از کاربردی‌ترین روش های مطالعه که به تقویت درک مطلب کمک می‌کنند عبارتند از(SQ3R) ، (OK4R)، (PQ4R)و پومودورو.
روش اول: (SQ3R)
این روش یکی از مفیدترین روش های مطالعه است که در سال ۱۹۴۱ توسط فرانسیس رابینسون به منظور بهبود یادگیری کارآموزان ارتش طراحی شد. این روش وادارتان می‌کند درباره‌ی متنی که می‌خوانید فکر کنید.
نقشه برداری: ابتدا به طرح کلی متن و شیوه‌ی سازماندهی مطالب نگاه کنید. محتوای متن را خیلی سریع از نظر بگذرانید. به تصاویر، نمودارها، تیترها و زیرتیترها نگاهی بیندازید. در این مرحله، باید بتوانید از طرح کلی متن یک نقشه برداری ذهنی انجام دهید. این کار کمک تان می‌کند وقتی به مطالعه‌ی دقیق‌تر متن مشغول شدید، یادتان بیاید که چه نکاتی در نزد نویسنده مهم و اساسی بوده اند.
طرح پرسش: درباره‌ی تیترها، زیرتیترها و کلماتی که بولد (پررنگ) یا ایتالیک (با فونت کج) نوشته شده اند، پرسش طرح کنید.
مطالعه‌ی کامل متن: در این مرحله باید با مطالعه‌ی کامل متن، پاسخ پرسش‌هایی را که در مرحله‌ی قبل ساخته‌اید از داخل متن پیدا کنید.
تمرین و تکرار: پاسخ‌هایی را که پیدا کرده‌اید، بازخوانی کنید و از روی همین پاسخ‌ها یادداشت بنویسید. سپس از خودتان امتحان بگیرید تا مطمئن شوید که پاسخ همه‌ی پرسش‌ها را می‌دانید.
مرور مطالب: پس از مطالعه‌ی کامل متن، پاسخ هر پرسش را مرور کنید. اگر متوجه شدید پاسخ پرسشی را جا انداخته‌اید، فورا در داخل متن به دنبال جواب پرسش جامانده بگردید. در آخر، یک بار دیگر پاسخ تمامی پرسش‌ها را مرور کنید.
روش دوم: (OK4R)
یکی دیگر از مهم‌ترین روش های مطالعه این روش است. این روش توسط دکتر والتر پاوک طراحی شد. دکتر پاوک بعد از اینکه تعداد زیادی از دانش آموزانش نتوانستند نمره‌ی قبولی کسب کنند، به فکر طراحی این روش شش مرحله‌ای افتاد. این روش همانند روش قبلی به درک مطلب و یادآوری نکات کمک می‌کند.
بررسی اجمالی: ابتدا مقدمه، فهرست مطالب، تیترها و خلاصه‌ی درس را بخوانید تا یک دید کلی از متن پیدا کنید.
ردیابی مفاهیم‌کلیدی: بعد از بررسی اجمالی، یک بار دیگر متن را خیلی سریع بالا و پایین کنید تا مفاهیم کلیدی درس برایتان مشخص شوند. یادتان باشد مفاهیم کلیدی معمولا در همان پارگراف اول عنوان میشوند. به کلماتی که به صورت بولد یا ایتالیک نوشته شده‌اند و همچنین تصاویر و نمودارها دقت کنید.
مطالعه‌ی کامل متن: متن را از ابتدا تا انتها کامل مطالعه کنید. در این مرحله قادر خواهید بود متن را با سرعت بیشتری بخوانید، چرا که با انجام دو مرحله‌ی قبلی تقریبا دستتان آمده که نویسنده درباره‌ی چه محتوایی صحبت می‌کند.
یادآوری نکات: کتاب را ببندید و سعی کنید نکات مهمی را که مطالعه کرده‌اید به یاد بیاورید. می‌توانید نکات مهم را در قالب کلمات کلیدی یا جمله یادداشت کنید تا این اطلاعات بهتر در ذهنتان نقش ببندند.
بازبینی: مراحل قبل را بازبینی کنید تا اطلاعات به خوبی در ذهنتان حک شوند. سعی کنید بین اطلاعات جدیدی که یاد گرفته‌اید با اطلاعاتی که از قبل می‌دانستید، ارتباط برقرار کنید. همچنین باید ارتباط بین مفاهیم جدیدی را که یاد گرفته‌اید، درک کنید و به اهمیت هر نکته پی ببرید.
مرور مطالب: اندکی به خودتان استراحت دهید تا ذهنتان سرحال شود. سپس مطالب مهم درس را مرور کنید و نکاتی را که فراموش کرده‌اید دوباره مطالعه کنید.
البته که به خاطر سپردن همه‌ی نکات و اطلاعات کار آسانی نیست. اما با امتحان کردن روش‌های مختلف مطالعه و درک مطلب به تدریج متوجه خواهید شد که کدام روش برایتان مناسب‌تر است. دیگر اینکه اگر قسمتی از متن برایتان سخت بود، بیش از حد روی همان قسمت مکث نکنید. هر وقت یک پاراگراف را چند بار خواندید و باز برایتان مبهم بود، اندکی به خودتان استراحت دهید. بعد از اینکه استراحت کردید، دوباره از نخستین مرحله شروع کنید.
روش سوم: روش پس ختام (PQ4R)
این روش یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین روش‌های بهسازی حافظه است. نام این روش همانند نام انگلیسی آن (PQ4R) متشکل از حروف اول شش مرحله آن است.
مرحله‌پیش‌خوانی: در این مرحله کتاب یا مطلب بصورت یک مطالعه اجمالی و مقدماتی مطالعه شود. از جمله موارد این مرحله خواندن عنوان فصل ها، خواندن سطحی فصل، توجه به تصاویر، بخش‌های اصلی و فرعی و خلاصه فصل‌ها می‌باشد. هدف در این مرحله یافتن یک دید کلی نسبت به کتاب و ارتباط دادن بخش‌های مختلف کتاب با یکدیگر می‌باشد.
مرحله سؤال کردن: پس از مطالعه اجمالی موضوعات و نکات اصلی، به طرح سؤال در مورد آنها بپردازید. این کار باعث افزایش دقت و تمرکز فکر و سرعت و سهولت یادگیری می‌گردد.
مرحله خواندن: در این مرحله به خواندن دقیق و کامل مطالب کتاب پرداخته، که هدف فهمیدن کلیات و جزئیات مطالب و نیز پاسخگویی به سؤالات مرحله قبل می‌باشد. در مرحله خواندن برای فهم بهتر مطالب می‌توان از کارهایی مثل یادداشت برداری ، علامت گذاری و خلاصه نویسی بهره جست.
مرحله تفکر: در این مرحله هنگام خواندن، ساختن سؤال‌ها، و ایجاد ارتباط بین دانسته‌های خود، درباره مطلب فکر کنید. در این مورد نیز مهم‌ترین اصل همان بسط معنایی است. بسط معنایی ممکن است در مراحل پنجم و ششم نیز یعنی در مراحل از حفظ گفتنی و مرور کردن نقشی داشته باشد.
مرحله‌ازحفظ گفتنی: در این مرحله باید بدون مراجعه به کتاب و از حفظ به یادآوری مطالب خوانده شده پرداخته شود و بار دیگر به سؤالاتی که خود فرد طرح کرده بود پاسخ دهد. در اینجا باید مطالب آموخته شده را در قالب کلمات برای خود کرده، در غیر اینصورت لازم است که مجددا به خواندن مطالبی که آموخته نشده پرداخته شود. مرحله از حفظ گفتنی در پایان هر بخش انجام می‌گیرد و وقتی بخش‌های یک فصل به اتمام رسید به مرحله بعد ، یعنی مرور کردن یا آزمون وارد می‌شویم.
مرحله مرورکردن: این مرحله، که مرحله آزمون نیز می‌باشد، در پایان هر فصل انجام می‌گیرد. در اینجا به مرور موضوعات اصلی و نکات مهم و نیز ارتباط مفاهیم مختلف به یکدیگر پرداخته و در صورت برخورد با موضوعات مورد اشکال به متن اصلی یا مرجع مراجعه شود. یکی از راه‌های کمک به این مرحله پاسخگوئی به سئوالات و تمرینات پایان فصل است. اجرای این مرحله می‌تواند مقداری از اضطراب امتحان را کاهش دهد.
روش چهارم:روش پومودورو
فن پومودورو یا تکنیک پومودورو یکی از روش‌های مدیریت زمان، ابداع‌شده توسط فرانچسکو چیریلو است. بر طبق این روش بهترین تکه زمانی برای کار کردن ۲۵ دقیقه است که برابر است با مدت زمان لازم برای درست‌کردن سس پومودورو که یک سس گوجه‌فرنگی سنتی ایتالیایی است. فرد پس از ۲۵ دقیقه کار باید برای مدت کوتاهی مثلا ۳ تا ۵ دقیقه استراحت کند.
در این فن، هر بازه زمانی ۲۵ دقیقه‌ای یک پومودورو نامیده می‌شود و پس از هر چهار پومودورو یک استراحت طولانی‌تر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه‌ای وجود دارد.
چیریلو که یک نوآور و کارگشا در زمینه فنون بهبود فرایند شناخته می‌شود این فن را در اواخر دهه۱۹۸۰میلادی به دنبال تحقیقات در زمینه بهبود عادت‌های مطالعه خودش معرفی کرد. مفاهیم به کار رفته در این روش مشابه فنون جعبه‌بندی زمان و توسعه مکرر و فزاینده در زمینه طراحی نرم‌افزار است. ایده اصلی این روش این است که استراحت‌های مکرر می‌تواند به چابکی ذهن کمک کند.
در این فن و تکنیک شش اصل و مرحله وجود دارد:
- انتخاب کاری که باید انجام شود.
- تنظیم زمان‌سنج که به صورت سنتی ۲۵ دقیقه است.
- کار بر روی تکلیف تا زمانی که زمان‌سنج به زنگ درآید. اگر حواس‌پرتی گوناگون به سراغتان آمد آن را یادداشت کنید و سریعا به ادامه تکلیف بازگردید.
- وقتی که زمان‌سنج به زنگ درآمد، علامت تیک را بر کاغذی یادداشت کنید.
- اگر شما کمتر از چهار علامت تیک بر روی کاغذتان دارید، استراحتی کوتاه ۳ تا ۵ دقیقه‌ای کنید و به مرحله اول بازگردید.
- اگر تعداد علامت‌های تیک‌دار روی کاغذتان به بیش از چهار رسیده، استراحتی ۱۵ تا ۳۰ دقیقه‌ای را در پیش گرفته و لیست علامت‌های تیک‌دارتان را پاک کنید، سپس به مرحله اول بازگردید.
ابزار ها:
مبدع این تکنیک تنها ابزارهایی ساده را برای این فن در نظر گرفته‌است. تنها یک زمان‌سنج ساده به همراه کاغذ و قلم می‌تواند شما را در این تکنیک یاری کند. اما امروز تعدادی برنامه کابردی موبایل و نسخه آنلاین نیز برای این تکنیک وجود دارد.
منابع:
- discoverbusiness.us
- دانشنامه رشد
- wikipedia