آفت های مطالعه
آفت های مطالعه دقیقا به مانند باگ های نرم افزار های کامپیوتری هستند که از عملکرد ۱۰۰% صحیح یک پروسه جلوگیری می کنند، وقتی شما موقع درس خواندن وسواس دارید یا خوابتان می آید، مغز شما به مانند یک نرم افزار دارای باگ و اختلال کار می کند و نمی تواند عملکرد صحیحی از خود به نمایش بگذارد.
ممکن است ما کم و بیش از این آفت ها اطلاع داشته باشیم، اما اولین قدم برای از بین بردن آن ها شناسایی ماهیت دقیق این آفت ها هست.
*ناآشنایی با فنون مطالعه:
اولین مولفه آسیب‌زا در فرایند مطالعه، عدم آشنایی با اصول و فنون مطالعه است. آشنایی با فنون و مهارت‌های مطالعه، ضروری‌ترین نیاز برای فرد یادگیرنده محسوب می‌شود و عدم آگاهی از این مهارت‌ها سبب می‌شود که فرد در حوزه مطالعه و دستیابی به مطالب دچار سرگردانی و اتلاف وقت شود و نتواند سطح کیفی و کمی مطالعه خود را ارتقا دهد.(به پژوه 1385)
*کمبود زمان:
در مدیریت وقت اشکال دارید و اکثرا زمان کم می آورید، شاید کل روز را درگیر مطالعه کردن باشید ولی باز هم در انتهای شب وقت کم می آورید و زمان خود را نمی توانید به درستی مدیریت کنید.
*وسواس در مطالعه:
یک مطلب را مطالعه می کنید، ولی احساس می کنید که آن مطلب را یاد نگرفته اید، پس مجبورید بارها وبارها یک پاراگراف را تکرار کنید و این کار را به صورت وسواسی انجام می دهید، و در نهایت بخاطر این تکرار های زیاد وقتی برای تست زنی و رسیدن به کل برنامه باقی نمی ماند، در واقع از برنامه عقب می مانید.
*بی نظمی در مطالعه:
یکی دیگر از موانع مطالعه، بی‌نظمی هنگام مطالعه و عدم برخورداری از سیر منظم و منطقی در مطالعه است. (زواره، 1388؛ به نقل از سلیمی باهر،1381)
*حواس پرتی:
عدم تمرکز حواس از موانع و آفات اساسی مطالعه است. تمرکز حواس، یعنی توانایی ثابت نگه داشتن حواس و دقت روی موضوع یا کاری که به میل و اراده انتخاب شده است (خادمی،1380)
*کند خوانی:
در اجرای برنامه خود سرعت ندارید و در واقع به صورت کند مطالعه می کنید، عملکرد مغز شما به سرعت نیست و نمی توانید به کل برنامه خود در اکثر مواقع برسید. کندخوانی: سبب می‌شود که بیشتر افراد مطالعه گریزان شوند. اما مطالعه سریع به ذهن فرصت جولان نمی‌دهد و سبب افزایش تمرکز حواس می‌گردد؛ بنابراین میزان درک مطلب نیز افزایش مییابد (سیف، 1386)
*کمی‌نگری به جای کیفی‌نگری:
اگر بخواهیم از مطالعات خود بهره‌مند شویم، باید به جای توجه کردن و پرداختن صرف به "کمیت" به "کیفیت" مطالعه نیز ارزش دهیم. (سلیمی باهر، 1381)
*خواب آلودگی:
در هنگام مطالعه احساس خستگی و خواب آلودگی می کنید و حتی شاید شب قبل خوب خوابیده باشید و قبل از شروع مطالعه احساس خستگی نکنید، ولی به محض اینکه کتاب را باز می کنید احساس خستگی و خواب آلودگی به سراغ شما می آید
*بلند خوانی:
مطالبی را که می خوانید یک بار با صدای بلند یا آرام تکرار می کنید، و یا حتی لب خوانی می کنید و این موضوع از شما انرژی زیادی می گیرد و باعث می شود کند خوان شوید
*اهمال کاری، به امروز و فردا انداختن کارها:
همیشه درس خواندن را به بعدا موکول می کنید، مثلا منتظر یک مبدا خاص برای شروع هستید و مثلا می گویید از شنبه شروع خواهم کرد، یا منتظر یک ساعت رند برای شروع هستید، در واقع اهمال کاری با نداشتن انگیزه کمی تفاوت دارد، شما کارهارا پشت گوش می اندازید و امروز و فردا می کنید
*فراموشی:
مطالبی را که مطالعه می کنید به سرعت فراموش می کنید، برنامه خاصی برای مرور ندارید و مطالب در حد چند روز در ذهن شما باقی می ماند، شما حافظه تان یاری کننده نیست و شکل صحیح مرور را بلد نیستید، در مورد قوانین روان شناسی حافظه اطلاعات زیادی ندارید
*مطالعه همراه با وسایل صوتی و تصویری:
برخلاف نظر عده ای از دانش آموزان که فکر می کنندمطالعه در کنار تلویزیون و ضبط صوت ورادیومفیدتر است باید توجه کرد که عملکرد مغز و ذهن انسان به گونه ای نیست که قادر باشد توجه و تمرکز خود را همزمان به چند مسئله معطوف کند وقتی به موسیقی گوش می کنید بخش شنیداری مغز شما فعال است و متوجه آن است .از این رو بخش یادگیری نمی تواند متمرکز شود ودر این حالت مطالعه بازدهی موثری ندارد.
*راه رفتن در حین مطالعه:
در طولانی مدت موجب خستگی و کاهش سرعت مطالعه می شود. همچنین به علت تغییر موقعیت کتاب نسبت به چشم در هنگام راه رفتن به چشم آسیب می رساند و چشم ها سریع تر خسته می شوند .برای حل این مشکل در حالت های مختلف از جمله پشت میز، نشسته روی زمین و …. درس بخوانید.
*لم دادن هنگام مطالعه:
از نظر پزشکی سیستم گردش خون هنگام نشستن پشت میز بهترین حالت خون رسانی به مغز را انجام می دهد؛ هر حالت دیگری این خون رسانی و تغذیه مغز را کاهش می دهد؛ یکی از بدترین حالت ها لم دادن و دراز کشیدن هنگام مطالعه است. وقتی دراز می کشید فشار خون به اندازه‌ی قابل توجه ای کاهش مییابد و تغذیه‌ی مغز به خون رسانی انجام نمیشود؛ از اینرو سریعا احساس خواب آلودگی و خستگی میکنید، پس سعی کنید تا حدامکان پشت میز مطالعه کنید تا راندمان مطالعهتان افزایش یابد.
*خواندن بیش از حد :
بیش از حد خواندن نیز یکی دیگر از آفت های مطالعه است که به تدریج موجب خستگی می شود و از روش های نادرست مطالعه به حساب می آید . این شیوه در بین دختران بییش از پسران رایج بوده و موجب بروز رفتارهای عصبی می گردد.
آیا آفت های مطالعه قابل پاکسازی هستند؟
هیچ فردی با آفت های مطالعه متولد نمی شود، بلکه در طول مسیر رشد، نوع سیستم آموزشی مدرسه ها و همچنین مشاهده عادت های دیگران و الگو برداری باعث به وجود آمدن چنین عادت هایی می شود، مثلا ممکن است شما بلند خوانی را تقلید کرده باشید یا عادت به امروز و فردا انداختن کارها را بخاطر شکست های قبلی و ذهنیت نا مناسب در مورد توانایی های خودتان داشته باشید، اما همه ما می دانیم که هر عادت منفی ای را می شود از بین برد، به شرطی که اطلاعات جدید را بار ها و بارها تکرار بکنیم و ارتباطات عصبی در مغز خودمان را تغییر دهیم.
فهرست منابع :
- ظاهری ، محی الدین ، اسرار موفقیت در کنکور و امتحانات
- گلی ، حسن ، آفت های مطالعه
- سیف ، علی اکبر ،روش های مطالعه
- رستمی ، عباس ، عادت های غلط هنگام مطالعه و یادگیری